نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• مجید هوشنگی

مدرس و دکترای زبان و ادبیات فارسی

چکیده

آمیختگی و تداخل زبانی در دو زبان از خصایص فرهنگی و طبیعی ارتباط میان زبانهاست. ورود فرهنگ‌ها و تبادل آن بر اثر عواملی چون جنگ، دین، تجارت، مهاجرت و پژوهش، نوع عمیقی از ارتباط بین زبان ها را رقم می‌زند. این گفتگوی زبانی مبنای تاثیرگذاری‌های مهمی بویژه از جنبة واژگانی و دستور زبان شده است؛ یعنی واژگان و نظام دستوری و به نوعی کلام هر دو زبان در بافت یکدیگر نفوذ می‌کنند. این اثرگذاری در دورۀ کنونی با ورود فضای مجازی و اینترنت جهانی به یک ساختار و فرم جدیدی تغییر شکل داده و نوع جدیدی از گفتمان زبانی را در حوزۀ زبان مقصد ایجاد کرده است. این تداخل زبانی میان زبان مجازی و زبان معیار جامعه، در حوزۀ آموزش زبان و یادگیری غیرفارسی زبانان مشکلاتی را برای آموزندگان به ‌وجود می‌آورد. لذا این پژوهش، با روش تحلیلی- توصیفی در صدد پاسخگویی به این مساله است که نقش و جایگاه این فضای نوظهور در اختلالات زبانی و شکل‌گیری بحران‌ در سطح آموزش به چه صورت و شاکله‌ای قابل تعریف، دسته‌بندی و ارائه است. در نتیجه تلاش می‌کند به سرفصل‌های مهم این تداخل و تهدیدهای ناشی از آن اشاره کند و با یک تحلیل در سه حوزۀ واژگانی، آوایی و نحوی به یک بخش بندی مشخص در جهت بازشناسی تفکیکی خطرات پیش روی آموزش زبان فارسی بپردازد. در زبان مجازی واژگان و ساختار نوشتاری متعدّدی به سرعت برساخته یا تحریف شده است که علی‌رغم تغییر فرم واجی و نوشتاری و همچنین تغییر در نظام دستوری و نحوی زبان، بسیاری از واژگان بدیع و نوساخته‌ای را نیز وارد چرخۀ زبانی کرده است که بشدت زبان مقصد را درگیر تحوّل معنایی و کاربردی می‌کند، به‌ گونه‌ای که تنها صورت نوشتاری در یک فرم مشترک نمایان می‌شود و معنا و حوزۀ کاربردی کاملا با یکدیگر متمایز خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

• آموزش زبان
• تداخل زبانی
• فضای مجازی
• نظام واژگانی
• نظان آوایی
• نحو زبان