نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حامد طهماسبی ¹
• علی عطاریان ²

¹ استاد همکار مرکز آموزش زبان و معارف اسلامی جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران

² استاد مدعو مرکز آموزش زبان و معارف اسلامی جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران

چکیده

توانایی برقراری ارتباط با دیگران یکی از اهداف اصلی آموزش زبان به شیوه ارتباطی است. همواره ارتباط کلامی در نقش‌های مختلف زبانی شکل می‌گیرد. این پژوهش به روش توصیفی به بررسی نقش‌های زبانی و به کارگیری آنها بنابر نقش‌های هفت‌گانه هلیدی در کتاب‌های فارسی عمومی 1، 2 و 3 از مجموعه‌کتاب‌های پارسا می‌پردازد. در حال حاضر مجموعه‌ کتاب‌های آموزش زبان فارسی پارسا در بیشتر مراکز آموزش زبان فارسی در داخل و خارج از کشور استفاده می‌شود و به شیوه ارتباطی تکلیف‌محور تدوین شده است. کتاب‌های فارسی عمومی 1، 2 و 3 به دلیل محور بودن در کتاب‌های پارسا و آموزش هر چهار مهارت زبانی در آنها انتخاب شدند تا نقش‌های هفت‌گانه هلیدی در آنها بررسی شود. کتاب‌های فارسی عمومی توجه قابل ملاحظه‌ای به نقش‌های اجتماعی زبان داشته است. در مجموع، تعداد 4635 مورد نقش اجتماعی در کتاب‌های سه‌گانه فارسی عمومی مشاهده شد که در این میان تعداد 1595 مورد به نقش‌های تعاملی، 1043 مورد نقش‌های اکتشافی، 787 مورد نقش‌های اطلاع‌رسانی، 548 مورد نقش‌های شخصی، 360 مورد نقش‌های ابزاری، 234 مورد نقش‌های نظارتی و 68 مورد به نقش‌های تخیلی اختصاص یافته است. بیشترین تعداد به نقش‌های تعاملی اختصاص دارد که گویای نگاه ویژه کتاب به آموزش مسائل ارتباطی است و در آن به نقش‌های تخیلی کمترین توجه شده است. همه نقش‌های هفت‌گانه در کتاب فارسی عمومی3 دارای رشد صعودی قابل توجه‌ای است که متناسب با افزایش سطح زبانی می‌باشد. هرچه سطح زبان‌آموزان بالا ‌‌رود در یک گفتگو می‌توان به تعداد نقش‌های بیشتری اشاره کرد. تعداد نقش‌های تعاملی و اطلاع‌رسانی در کتاب دوم نسبت به کتاب اول اندکی کمتر شده است. با توجه به اطلاعات به‌دست‌آمده کتاب‌های فارسی عمومی می‌‌تواند پاسخگوی نیاز‌های ارتباطی زبان‌آموزان باشد.

کلیدواژه‌ها

• آموزش زبان فارسی
• رویکرد ارتباطی
• زبان‌شناسی نقش‌گرا
• نقش‌های هفت‌گانه زبان
• مجموعه کتاب‌های آموزش زبان فارسی پارسا
• مرکز آموزش زبان و معارف اسلامی جامعه المصطفی

موضوعات

• نقد و تحلیل کتاب‌ها و منابع موجود در آموزش زبان فارسی