بررسی کتاب‌های فارسی عمومی از مجموعه کتاب‌های آموزش زبان فارسی «پارسا» براساس نقش‌های هفت‌گانه هلیدی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

مرکز آموزش زبان و معارف اسلامی، جامعه المصطفی(ص) العالمیه، قم، ایران.

چکیده

توانایی برقراری ارتباط با دیگران یکی از اهداف اصلی آموزش زبان به شیوه ارتباطی است. همواره ارتباط کلامی در نقش‌های مختلف زبانی شکل می‌گیرد. این پژوهش به روش توصیفی به بررسی نقش‌های زبانی و به کارگیری آنها بنابر نقش‌های هفت‌گانه هلیدی در کتاب‌های فارسی عمومی 1، 2 و 3 از مجموعه‌کتاب‌های پارسا می‌پردازد. در حال حاضر مجموعه‌ کتاب‌های آموزش زبان فارسی پارسا در بیشتر مراکز آموزش زبان فارسی در داخل و خارج از کشور استفاده می‌شود و به شیوه ارتباطی تکلیف‌محور تدوین شده است. کتاب‌های فارسی عمومی 1، 2 و 3 به دلیل محور بودن در کتاب‌های پارسا و آموزش هر چهار مهارت زبانی در آنها انتخاب شدند تا نقش‌های هفت‌گانه هلیدی در آنها بررسی شود. کتاب‌های فارسی عمومی توجه قابل ملاحظه‌ای به نقش‌های اجتماعی زبان داشته است. در مجموع، تعداد 4635 مورد نقش اجتماعی در کتاب‌های سه‌گانه فارسی عمومی مشاهده شد که در این میان تعداد 1595 مورد به نقش‌های تعاملی، 1043 مورد نقش‌های اکتشافی، 787 مورد نقش‌های اطلاع‌رسانی، 548 مورد نقش‌های شخصی، 360 مورد نقش‌های ابزاری، 234 مورد نقش‌های نظارتی و 68 مورد به نقش‌های تخیلی اختصاص یافته است. بیشترین تعداد به نقش‌های تعاملی اختصاص دارد که گویای نگاه ویژه کتاب به آموزش مسائل ارتباطی است و در آن به نقش‌های تخیلی کمترین توجه شده است. همه نقش‌های هفت‌گانه در کتاب فارسی عمومی3 دارای رشد صعودی قابل توجه‌ای است که متناسب با افزایش سطح زبانی می‌باشد. هرچه سطح زبان‌آموزان بالا ‌‌رود در یک گفتگو می‌توان به تعداد نقش‌های بیشتری اشاره کرد. تعداد نقش‌های تعاملی و اطلاع‌رسانی در کتاب دوم نسبت به کتاب اول اندکی کمتر شده است. با توجه به اطلاعات به‌دست‌آمده کتاب‌های فارسی عمومی می‌‌تواند پاسخگوی نیاز‌های ارتباطی زبان‌آموزان باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


تبریزمنش، معصومه. (۱۳۸۷). بررسی مجموعه فارسی بیاموزیم آموزش زبان فارسی از منظر فرانقش تجربی براساس چارچوب نظری دستور نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی. به راهنمایی محمد دبیرمقدم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته زبان‌شناسی. دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی.
چستن، کنت. (۱۹۸۹). گسترش مهارت‌های آموزش زبان دوم (تئوری و عملی). ترجمه محمود نورمحمدی. تهران: رهنما.
رضاخانی، فرشته. (۱۳۸۵). بررسی مجموعه فارسی بیاموزیم (آموزش زبان فارسی) از منظر فرانقش بینافردی براساس چارچوب نظری دستور نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی. به راهنمایی محمد دبیرمقدم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته زبان‌شناسی. دانشکده علوم انسانی. دانشگاه شهید بهشتی.
ژرمن، کلود. (۱۹۹۱). رویکرد ارتباطی در آموزش زبان. ترجمه روح الله رحمتیان. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت). مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
غفاری‌مهر، مهرخ. (۱۳۸۳). بررسی دو مجموعه آموزشی آزفا و فارسی بیاموزیم از دیدگاه نقش‌گرایی. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی.
فریمن، د. لارسن (۱۳۸۴). اصول و فنون آموزش زبان. ترجمه منصور فهیم و مستانه حقانی. تهران: رهنما.
قاضی‌زاده، خلیل؛ قنسولی، بهزاد (۱۳۸۹). «بررسی گونه کاربردی زبان نوشتاری در وسایل نقلیه برون‌شهری براساس نظریه نقش‌های هفت‌گانه زبان از دیدگاه هلیدی». مجله مطالعات زبان و ترجمه. شماره اول. صص: ۱۱۱ـ ۱۲۵ .
کولی‌وندی، احمد؛ فاطمی‌منش، علی؛ پورمند، علی. (1402). پارسا فارسی عمومی. جلد اول، دوم و سوم. قم: مرکز نشر جامعه‌المصطفی.
Halliday, M. (1973). Explorations in the Functions of Language. London: Edward Arnold.
Halliday, M. A. K. (1964). "Comparison and translation". In M. A. K. Halliday, M. McIntosh and P. Strevens (Eds.), The linguistic sciences and language teaching. London: Longman.
Jacobson, E., Degener, S. & Purcell- Gates, V. (2003). Creating Authentic Materials and Activities for the Adult Literacy Classroom: A Handbook for Ppractitioners. New York: (NCSALL).
Johnson, K. (1981). Communication in the Classroom: Applications and Methods for a Communicative Approach. Harlow: Longman.
Rivers, W. M. (1981). Teaching Foreign Language Skills (2nd ed.). Chicago: The University of Chicago Press.