مطالعات آموزش بین‌المللی زبان فارسی

ارزیابی کتاب مینا 1 بر اساس تلفیقی از انگاره مک دانو و کانینگزورث

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده زبان, دانشگاه بین‌المللی اهل بیت(ع)، تهران، ایران.

2 زبان‌شناسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

3 گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده زبان، دانشگاه بین المللی اهل بیت (ع)، تهران، ایران.

چکیده

 کتاب‌‌های آموزشی از ‌‌مهم‌ترین بخش‌‌های هر مجموعة آموزش زبان به‌‌شمار می‌‌روند. با توجه به نقش کلیدی کتاب در پیشرفت زبان‌آموزان، کیفیت و محتوای آن بسیار اهمیت دارد؛ بنابراین مدرس زبان باید ویژگی‌‌های هر کتاب آموزشی را بررسی کند و با توجه به نیازهای دوره و زبان‌آموزان خود، مناسب‌‌ترین کتاب را برگزیند. بررسی و نقد کتاب‌‌های آموزشی یک زیرشاخۀ مغفول از زبان‌‌شناسی کاربردی قلمداد می‌شود. هدف آن بررسی کتاب‌های درسی به‌عنوان تولیدات آموزشی ـ فرهنگی است که معانی مهمی را از راه محتوا و صورت‌‌بندی خود انتقال می‌دهند. بررسی‌های میان‌‌رشته‌ای و چندگانه می‌توانند نشان دهند که چگونه مطالب متنی و تصویری و یا صوتی در کتاب‌های درسی، افراد، مکان‌ها و زبان‌ها و فرهنگ را به نمایش می‌گذارند؛ همچنین می‌توانند درک فراگیران و دیدگاه آنها را به موارد یادشده شکل دهند. مجموعه کتاب‌‌های مینا ـ تألیف‌شده در بنیاد سعدی برای آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان‌ـ ازجمله کتاب‌های آموزش زبان فارسی هستند که در مراکز گوناگون به کار می‌روند. این پژوهش که با روش توصیفی ـ تحلیلی و رویکرد انتقادی صورت‌گرفته بر آن است تا ویراست اول از کتاب نخست این مجموعه را بررسی کند تا با دریافت ویژگی‌ها و نقاط قوت و ضعف آن، نخست به مؤلفان در فرایند چاپ ویراست‌های جدید کمک کند و مطالبی را که از نظر دورمانده روشن سازد، سپس مدرسان زبان فارسی را در گزینش محتوای مناسب زبان‌آموزان یاری رساند. مؤلفان بالقوه کتاب‌‌های آموزشی نیز می‌توانند با بهره‌گیری ازاین‌دست پژوهش‌ها، اقدام به تألیف کتاب‌هایی پیراسته از اشکال کنند. نتیجة این پژوهش نشان می‌‌دهد که در کنار فواید کتاب مینا (1) اشکالاتی در آن مشهود است که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از: اشکالات آموزشی فراوان در بخش دستور زبان و کشف قاعده‌‌های دستوری، اشکالات متعدد نگارشی و ویرایشی که در کتاب آموزش زبان اهمیت دوچندان دارد، الگوهای نادرست در تمرین‌‌های کتاب و مغایرت‌های فرهنگی کتاب با فرهنگ ایرانی و اسلامی.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

تقوی، محمد و محمدجواد هادی‌‌زاده. (1393). «آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان بر پایة رویکرد داستان‌‌گویی با تکیه بر داستان‌های مثنوی». پژوهش‌های زبان‌شناختی در زبان‌های خارجی. دوره چهارم. شماره 2، پاییز و زمستان. صص: 317ـ340.
خویینی، عصمت؛ پارسانسب، محمد و ناصر کرمانی. (1399). «نقد مجموعه فارسی بیاموزیم».پژوهش‌نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی.سال بیستم. شماره 4 (پیاپی80). صص: 151-174.
رئیسی مبارکه، نفیسه. (1399). «ارزیابی محتوای دستوری مجموعه کتاب‌های آموزش نوین زبان فارسی». زبان پژوهی. دوره دوازدهم، شماره 37. صص: 39-68.
رشیدی، ناصر و محسن راغ‌‌نژاد. (1393). «ارزیابی محتوایی کتاب‌های زبان فارسی (درس‌های پایه و پایتخت ایران) در چارچوب طبقه‌بندی تجدیدنظرشده بلوم». علم زبان. سال دوم. شماره 3. صص: 83ـ105.
رضایی، والی و آمنه کوراوند. (1393). «ارزیابی دستور آموزشی در کتاب‏های آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان». پژوهش‌نامه آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان. دوره سوم. شماره 3. صص: 117ـ141.
زارع خورمیزی، ساناز. (1401). تحلیل و ارزیابی مجموعه کتاب‌های آموزش زبان فارسی «مینا» بر مبنای شاخص‌ها و معیارهای کانینگزورث. پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
طالبی، مروارید و رضامراد صحرایی. (1396). «بازنمایی نقش‏ها و مفاهیم زبان در دو مجموعه آموزشی فارسی بیاموزیم و زبان فارسی». جستارهای زبانی. دوره هشتم. شماره 1. صص: 127ـ153.
کیاشمشکی، لیلا و رضامراد صحرایی. (1397). «ارزیابی مجموعه آموزشی فارسی شیرین است بر مبنای مجموعه شاخص‌های کانینگزورث». زبان‌‌پژوهی. سال دهم. شماره 27. صص: 147ـ169.
صحرایی، رضامراد و مینا حامدی. (1401). «ارزیابی عناصر بصری مجموعه کتاب‌های آموزش زبان فارسی مینا در چارچوب مدل کِرِس و ون‌لیووِن».فنّاوری‌های آموزشی در یادگیری. سال پنجم. شماره 16. صص: 123-149. .doi: 10.22054/jti.2023.69998.1354
صحرایی، رضامراد؛ غریبی، افسانه؛ ملکی، داود؛ صادقی، سمانه؛ شهباز، منیره و مریم سلطانی. (1398). مینا (1). تهران: بنیاد سعدی، انتشارات بین‌المللی آزفا.
وکیلی‌‌فرد، امیررضا؛ جنتی‌‌راد، فاطمه؛ رضایی محلاتی، رؤیا و محمدباقر میرزایی حصاریان. (1400). «ارزیابی منابع آموزشی زبان فارسی برای دانشجویان غیر ایرانی: واکاوی درسنامة مینا». پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی. دوره 25. شماره 48. صص: 1ـ25.
ولی‌‌پور، رؤیا و مونا ولی‌‌پور. (1399). «بررسی کارآمدی تصویرسازی در تحقق اهداف آموزشی در کتاب‌های ‌آزفا؛ بررسی موردی: مینا (۱) و ویراست دوم فارسی بیاموزیم (۱)». پژوهشنامه آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان. دوره نهم. شماره1 (پیاپی 19). صص: 107-128.
یاسمی، کلثوم و فردوس آقاگلزاده. (1395). «تحلیل گفتمان انتقادی کتاب امریکن انگلیش فایل با استفاده از مدل وندایک». مطالعات، فرهنگ- ارتباطات. سال هفدهم. شماره 34. صص: 184ـ205.
Bojanic, B. B. & Topalov, J. P. (2016). Textbook in the EFL Classroom: Defining Assessing and Analyzing. Collection of the Faculty of Philosophy XLVI.
Charles, M. & Pecorari, D. (2016). Introducing English for academic purposes.
Cunningsworth, A. (1995). Choosing your coursebook. Oxford: Macmillan Heinemann.
McDonough, J. & Ch. Shaw (2003). Materials and Methods in ELT: A Teacher’s Guide, 3Nd , United Kingdom: Blackwell Publishing.
McGrath (2002). Materials Evaluation and Design for Language Teaching. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Miekley, J. (2005). ESL textbook evaluation checklist. The Reading Matrix, 5 (2). Retrieved from http://www.readingmatrix.com/archives/archives_vol5_no2.html.
Mukundan, J. and T. Ahour (2010): A review of textbook evaluation checklists across four decades. In B. Tomlinson and H. Masuhara (eds) Research for Materials Development in Language Learning – Evidence for Best Practice. London: Continuum International Publishing Group, 336–52
Nunan, D. (2003). Practical English language teaching. New York: McGraw-Hill/ Contemporary.
Pourhassan Moghaddam, M. (2015). A Critical Analysis of International ELT Textbooks Based on CDA Methodology. Journal of Novel Applied Science, 4 (9): 1019-1024.
Prabhu, N.S. (1987). Second Language Pedagogy. Oxford: Oxford University Press (pp. 94-95).
مطالعات آموزش بین‌المللی زبان فارسی
دوره 10، شماره 19
اسفند 1403
صفحه 43-78
  • تاریخ دریافت: 15 تیر 1403
  • تاریخ بازنگری: 10 شهریور 1403
  • تاریخ پذیرش: 14 مهر 1403