بررسی هم معنایی و تضاد معنایی و شیوه‌ی آموزش آنها در مجموعه کتابهای "زبان فارسی"

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زبان‌شناسی همگانی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

چکیده

مقاله‌ی حاضر به بررسی دو رابطه معنایی مهم هم ‌معنایی و تضاد معنایی و شیوه‌ی آموزش آنها در مجموعه کتاب‌های آموزش زبان فارسی پرداخته است. هدف از انجام این پژوهش تشخیص و شناسایی شیوه‌ی آموزش روابط معنایی در این مجموعه آموزش زبان فارسی و ایجاد بستری برای غنی سازی کتب آموزشی زبان فارسی به غیرفارسی زبانان است. با توجه به اینکه در زمینه‌ی روابط معنایی و شیوه‌ی ‌آموزش آنها درکتاب‌های آموزش زبان فارسی پژوهش‌های زیادی وجود ندارد، نگارندگان پژوهش خود را در این حوزه و به طور مشخص در مجموعه‌ی چهار جلدی " زبان فارسی" نوشته‌ی دکتر احمد صفارمقدم انجام داده‌اند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که با توجه به افزایش تدریجی درک روابط معنایی فراگیران و همبستگی آن با آموزش این روابط در فرایند تدریس، محتوا‌ و ترتیب آموزشی واژگان در قسمت‌های هم ‌معنایی، تضاد معنایی در جلد اول کتاب متناسب نیست ولی به‌تدریج در جلدهای دوم، سوم و چهارم این ضعف پوشش داده ‌شده است. مطابق انتظار، کاربرد روابط معنایی از جلد اول به‌تدریج در جلدهای بعدی افزایش پیدا می‌کند، زیرا بیشتر مطالب آموزشی در جلد اول کتاب در زمینه‌ی تلفظ حروف، واژگان بسیار ساده و اندک و بخش مختصری از دستور زبان فارسی است. نمونه‌های تضاد معنایی در جلد اول و موارد هم معنایی در جلد سوم بیشتر است. در مجموع هم معنایی با تعداد 188 مورد و 83/48 درصد و تضاد معنایی با تعداد 197 مورد و 16/51 درصد به‌کاربرده شده است‌. کاربرد روابط معنایی در قالب‌های هم ‌معنایی و تضاد معنایی در این مجموعه، به منظور ایجاد زمینه‌ی درک کلمات، تفهیم و شکل‌گیری مفاهیم و اصطلاحات در ذهن زبان‌آموز، همچنین در برقراری ارتباط و درک متقابل نقش عمده‌‌ای را ایفا کرده و از دشواری آموزش کاسته است‌‌.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اچ. داگلاس براون. (1396). اصول یادگیری و آموزش زبان. ترجمه ابراهیم چگنی. چاپ اول. تهران: رهنما.
ریچاردز، جک سی، تئودوراس راجرز. (1396). رویکردها و روش‏ها درآموزش زبان. ترجمه علی بهرامی. چاپ اول. تهران: رهنما.
رمضانی­گل افشانی، نیلوفر. (1389). بررسی درک و بیان روابط معنایی کودکان با سن تقریبی 6 تا 11 سال. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس.
رفیعی، امیررضا. (1394). استخراج روابط معنایی و تضاد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: مرکز زبان‌ها و زبان شناسی دانشگاه شریف.
صفوی، کورش. (1397). درآمدی بر معناشناسی. چاپ ششم. تهران: انتشارات سوره مهر.
----------- (1376). «نگاهی تازه به مسئله چندمعنایی واژگانی». فصلنامه نامه فرهنگستان. تهران: صص: 51ـ67.
----------- (1369). «نگاهی به تقابل معنایی». پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی پورتال جامع علوم انسانی تهران. شماره 1. صص: 115-104.
صفارمقدم، احمد. (1391). مجموعه چهار جلدی «زبان فارسی». چاپ چهارم. تهران: شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
Cruse, D. A. (1986). Lexical Semantics. Cambridge University Press.
Goldstick, D. (1980). "Cognitive Synonymy". Toronto, Canada vol.34, n3. pp. 183-203
Griffiths, P. (2006). An Introduction to English Semantics and Pragmatics, Edinburgh Univ – ersity Press ltd. pp.1-206.
Hurford, James, R., Heasley, Brendan and Smith, Michael B. Smith. (2007). Semantics a course-book. Second Edition. Cambridge; Combridge, University Press.
Larsen Freeman, Diane and Anderson, Marti (2014). In Teachniques & Principles in Langu-age Teaching. Thired Oxford University press.
Lobner, S. (2002). Understanding Semantics. First Edition. New York, Published by
Lyons, J. (1995). Linguistic Semantics: An Introduction. Cambridge University Press.