مطالعات آموزش بین‌المللی زبان فارسی

ارزیابی تطبیقی و شخصیت محور داستان‌های کتب فارسی متوسطه اول بر اساس نظریه انتخاب ویلیام گلاسر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشکده زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، زاهدان، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی و تحلیل شخصیت‌های داستانی داستان‌های کتب فارسی متوسطة اول بر اساس نظریة انتخاب ویلیام گلاسر در پنج حیطة نیازی دانش‌آموزان ذیل نظریة مذکور انجام شد. روش تحلیل و تجزیه اطلاعات به صورت کیفی-استنباطی و همچنین جمع‌آوری اطلاعات به روش کتابخانه‌ای و جامعة آماری پژوهش، کتاب های فارسی پایه هفتم، هشتم و نهم متوسطه خواهد بود. بر طبق نظریة انتخاب، انسان به ‌وسیلة پنج نیاز اساسی؛ بقا، عشق و تعلق، قدرت، آزادی و تفریح(لذت)، برانگیخته می‌شود و تمام رفتارهای وی، نشان‌دهندة تلاش او برای برآوردن نیازها و حل تعارض بین این نیازهاست. به نظر گلاسر، آنچه در روان‌پزشکی سنتی بیماری روانی نامیده می‌شود، انتخاب نامناسب، انتخاب رفتار غیر مؤثر و ناکافی است که انسان به‌وسیلة آن می‌خواهد نیازهای خود را ارضاء کند و در نتیجه به‌راحتی قابل کنترل و درمان است. از همین جهت گزینش، سازماندهی و تدوین محتوا جهت ارضای این نیازها، در هر برنامه درسی و برای تمامی رده‌های سنی به‌ویژه کودکان و نوجوانان، می‌بایست هوشمندانه، هدفمند و با توجه به حال، مقام و نیازهای مخاطب باشد. نتایج پژوهش نشان داد در داستان‌های کتب متوسطه اول، نیاز به عشق و تعلق‌خاطر در اولویت بالاتری نسبت به چهار نیاز دیگر قرار داشته است و سپس نیاز به بقاء و نیاز به آزادی نیز هر کدام مجموعاً با 9 شخصیت در اولویت دوم قرار داشتند. پس از آن نیاز به تفریح با 8 شخصیت و در انتها نیز نیاز به قدرت با 5شخصیت در الویت قرار گرفته‌اند که در نتیجه تحلیل و تفسیر داده‌ها و نتایج آماری پژوهش، مبرهن شد که داستان‌های کتاب‌های فارسی متوسطه اول، حسب نظریة انتخاب ویلیام گلاسر به خوبی انتخاب و تدوین شده‌اند و برای مخاطب با این گروه سنی مناسب و به متقضای حال و مقام بودند.

کلیدواژه‌ها

آچاک، ایوب. (1401)، «نقش تربیتی ادبیات در کودک و نوجوان». هفتمین کنگره ملی فرهنگ و ادبیات فارسی. فراز اندیشان بوعلی سینا، همدان. ص39-49.
براهیمی، نسترن. (1387). «بررسی تأثیر آموزش انتخاب و کنترل گلاسر بر آزار عاطفه زوجین در شهر اصفهان». پایان نامه کارشناسی ارشد. به راهنمایی احمد احمدی. اصفهان: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان.
بخارایی، مخصوص. (1385).«بررسی تثایر مشاوره گروهی با رویکرد واقعیت درمانی بر کاهش تعارضات زناشویی زنانه خانه‌دار منطقة 5 تهران». پایان‌نامه کارشناسی ارشد. به راهنمایی فریده عامری. تهران: دانشگاه الزهرا.
پشت‌دار، علی‌محمد. (1376). قصه‌گویی و نمایش خالق تهران: انتشارات پیام نور.
راضی مرادی، محمد. اعتمادی، احمد. نعیم‌آبادی، الهام. (1389).«اثربخشی مشاوره گروهی بر اساس نظریه انتخاب ویلیام گلاسر با دانش‌آموزان قربانی قلدری، به‌منظور افزایش توان مقابله با رفتارهای قلدرانه». فصلنامه علمی مطالعات روان‌شناختی دانشگاه الزهرا تهران. سال پنجم. شماره4. صص:11-28.
شارف، ریچارد اس. (1390). نظریه مشاوره و روان‌درمانی. ترجمة مهرداد فیروز بخت. تهران: خدمات فرهنگی رسا.
شیلینگ، لوئیس. (1390). نظریه‌های مشاوره (دیدگاههای مشاوره). ترجمة سیده خدیجه آرین. تهران: اطلاعات.
فرخ‌زاد، طناز. (1391). «بررسی مقایسه‌ای و رابطة بین سه نوع فاصلة سنی بین زوجین، پنج نیاز اساسی گلاسر و سازگاری زناشویی». پایان‌نامه کارشناسی ارشد. به راهنمایی مهرانگیز شعاع کاظمی. تهران: دانشگاه الزهرا.
گروه مؤلفان. (1397). فارسی پایه هفتم متوسطه. چاپ ششم. تهران: انتشارات درسی وزارت آموزش و پرورش.
گروه مؤلفان. (1397). فارسی پایه هشتم متوسطه. چاپ چهارم. تهران: انتشارات درسی وزارت آموزش و پرورش.
گروه مؤلفان. (1397). فارسی پایه نهم متوسطه. چاپ پنجم. تهران: انتشارات درسی وزارت آموزش و پرورش.
گلاسر، ویلیام. (2001). واقعیت درمانی. ترجمة محمد هوشمند ویژه. تهران: انتشارات خجسته.
گلاسر، ویلیام. (1998). نظریة انتخاب؛ روان‌شناسی نوین آزادی شخصی. ترجمة مهرداد فیروز بخت. تهران: نشر رسا.
گلاسر، ویلیام. (2016). هر دانش‌آموزی می‌تواند موفق شود. ترجمة مهرداد فیروز بخت. تهران: نشر رسا.
میرزابیگی، علی. (1370). نقش هنر در آموزش و پرورش و بهداشت روانی کودکان. تهران: مدرسه برهان.
یاراحمدی، حدیث. (1390). «تحلیل شخصیت در داستان رضا امیرخانی». پایان نامه کارشناسی ارشد. به راهنمایی نسرین فلاح. رفسنجان: دانشگاه ولی عصر(عج).
Coles, R. (1986). The call of stories: Teaching and the moral imagination. Boston: Houghton Mifflin.
Glasser, William. (1985). Control theory. Newyork: Harper & Row.
Glasser, W (1985). Choice Theory: A New Explanation of How We Control Our Lives, New York: Harper & Row.
Glasser, W (1990). The Basic Concepts of Reality Theraphy. Canoga Park, Ca: Institute for Reality Theraphy.
Glasser, W. (1998).Choice Therapy: A new Psychology of Personal Fredom. New York : Harper Collins.
مطالعات آموزش بین‌المللی زبان فارسی
دوره 9، شماره 17
اسفند 1402
صفحه 31-56
  • تاریخ دریافت: 16 مهر 1402
  • تاریخ بازنگری: 20 آذر 1402
  • تاریخ پذیرش: 15 دی 1402